TÜRKİYE'DEKİ ENDEMİK BİTKİ TÜRLERİ

                                                                      

                                                                                                                      İrem Çakar

Yeryüzünün yalnızca belirli bölgelerinde yayılış gösteren (yaşam alanı belirli bir bölgeyle sınırlı) canlı tür ya da cinslerine endemik denir .Ülkemizde 3 bini aşkın endemik bitki türü bulunur. Bu endemik bitkiler uçucu yağ, bitkisel ilaç, bitki kimyasalları, gıda ve katkı maddeleri yapımında; kozmetik ve parfümeri sanayilerinde kullanılabilirler.Ya da bu endemik bitkiler çeşitli ülkelere ihraç edilirler.

Ülkemizde en çok ihracatı yapılan bitkilerden biri de Türkiye'ye endemik bir çok türü olan kekiktir. Kekiğin ülkemizde yaklaşık 35 türü vardır. Adana’da Origanum  Amanum (Amanos kekigi), Afyon’da Origanum Sipyleum (Spil kekigi), Tunceli’de Origanum Munzurensis (Munzur kekigi) ülkemizdeki endemik kekik türlerine örnek verilebilir. Kekik gıda sektörü gibi birçok sektörde kullanılır. Ülkemizdeki endemik bitkilere Tuzcul sabun otu (Saponaria halophila) da örnek verilebilir. Bu bitki sadece Tuz Gölü civarında yetişmektedir. Yapısında bulunan saponinler, eczacılıkta önemlidir. Türkiye’de uçucu yağ üretiminin büyük bir kısmını gülyağı oluşturmaktadır. Türkiye dünyadaki en büyük gülyağı üreticisidir. Burdur, Afyon ve Denizli’de üretilen Rosa Damascena Mill bitkisinden elde edilen gülyağı dünya piyasalarında Türk Gülyağı olarak bilinmektedir.

Ülkemizde parfüm sektöründe yapılan projelerinden birisi de Türkiye’nin endemik bitkilerinden esansiyal yağ eldesi ve bu yapıların esans formüllerinde kullanımıdır. Sentez Laboratuarında görevli kimyagerler çeşitli yöntemler kullanarak endemik aromatik  bitkilerinden esansiyel yağ çıkarımı yapmakta, parfümörler ise bu yağların olfaktif özelliklerine uygun olarak esans formülleri geliştirmektedir. Hedef içerdiği esansiyel yağın farmakolojik özelliklerini aplike edildiği ürüne verebilecek teknik esans  geliştirilebilmesi; bu esansların hem yerli üreticilerin kullanımına sunulması ve böylelikle daha rekabetçi kozmetik ürünler geliştirilebilmesi hem de bu esansları ihraç ederek ülke ekonomisine katkıda bulunabilmek, ülkemizin ismini uluslararası arenada bilimsel çalışmalar ile de duyurabilmektir.

Ülkemizde çok çeşitli alanlarda kullanılabilen  bu endemik bitkilerin değeri bilinememektedir. Bir çok endemik bitki tarlalarda yabani ot olarak görülüp atılmaktadır. Endemik bitkilerimizi korumak için çeşitli kampanyalar düzenlense de endemik bitki kavramı çok bilinmediği için ve başka çeşitli faktörler sebebi ile ülkemizde bulunan bazı endemik bitkilerin soyu tükenmektedir.